شرکت فنی و مهندسی سازه نیرو : نیلوبلاگ

همان طور که می دانیم صاعقه می تواند صدمات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. سالانه آمار بسیاری از برخورد جریان صاعقه از سراسر جهان به گوش می رسد که منجر به بروز خسارات مالی و حتی جانی شده است. بنابراین نصب صاعقه گیر بخصوص در مناطق حساس مانند ساختمان های بلند مرتبه و محل های صنعتی از الزامات رعایت اصول ایمنی می باشد. در ویدیوی زیر بخشی از اثرات مخرب صاعقه مورد بررسی قرار گرفته است.

آموزش نصب و اجرای صاعقه گیر به صورت مرحله ای و کامل

در این مقاله قصد داریم تا مراحل نصب این سیستم های حفاظت در برابر صاعقه را به طور کامل و مرحله به مرحله مورد بررسی قرار دهیم. لازم به ذکر است که کارشناسان واحد سیستم های حفاظتی گروه فنی و مهندسی سازه نیرو  با پشتوانه بیش از یک دهه تجربه در طراحی و راه اندازی این سیستم ها و اجرای بیش از صد پروژه، آماده ارائه مشاوره رایگان و پاسخگویی به سوالات شما عزیزان هستند. جهت اجرای صفر تا صد پروژه های خود نیز می توانید با کارشناسان واحد بازرگانی ارتباط برقرار کنید.

مراحل نصب صاعقه گیر

مراحل نصب صاعقه گیر از جمله صاعقه گیر ساختمان به 11 گام زیر تقسیم بندی می شود:

1. برداشت اطلاعات عوارض محل مورد نظر جهت حفاظت
2. ارزیابی ریسک
3. تعیین سطوح حفاظتی
4. اجرای سیستم ارتینگ و همبندی
5. نصب واحد جذب و یا همان صاعقه گیر
6. نصب هادی های نزولی
7. نصب بست ها، کلمپ ها
8. نصب جعبه تست
9. نصب شمارنده صاعقه گیر
10. همبندی سازه اطراف واحد جذب
11. نصب سرج ارستر در تابلو برق ها و تجهیزات الکترونیکی حساس

در ادامه هر یک از این مراحل را به طور مفصل مورد بررسی قرار می دهیم.

مرحله اول- برداشت اطلاعات عوارض محل مورد نظر جهت حفاظت

هدف از این مرحله و مرجله بعدی تحقیق در مورد ضرورت نصب صاعقه گیر در محل مورد نظر می باشد. اگر نتیجه این تحقیق لزوم استفاده از سیستم حفاظت در برابر صاعقه را به اثبات برساند، گام بعدی نیز طی می گردد. در این مرحله از محل موردنظر بازدید می شود. موقعیت جفرافیایی آن مورد بررسی قرار گرفته و اطلاعات مورد نیاز در خصوص کاربری محل و میزان حساسیت آن بدست می آید.

مرحله دوم- ارزیابی ریسک

این گام و گام بعدی بررسی مکان موردنظر جهت بدست آوردن سطح حفاظتی و شعاع پوششی مورد نیاز می باشد. مواردی که در این مرحله مورد بررسی قرار می گیرند عبارتند از:

• نوع سازه مورد حفاظت (بتنی، فلزی، چوبی)
• ارتفاع سازه های بلند اطراف سازه مورد حفاظت
• فاصبه سازه های بلند اطراف سازه مورد حفاظت
• اهمیت ساره مورد حفاظت در هنگام آتش سوزی
• بدست آوردن سطح حفاظتی مورد نیاز

در این مرحله ار نصب صاعقه گیر استانداردهای بین المللی مختلفی طراحی شده اند. استانداردهای NFC17-102، NFP-780، BS6651 از جمله آنها می باشد. این استانداردها پارامترهایی را معرفی می نمایند که با استفاده از آنها می توان ضریب احتمال خطر صاعقه و سطح حفاظتی موردنیاز را برآورد کرد. نمونه هابی از این پارامترها عبارتند از:

Nc

این پارامتر بیانگر تراکم تحمل پذیری ساختمان در برابر اصابت صاعقه می باشد.

Nd

این پارامتر تعداد برخورد مستقیم صاعقه به سازه را نشان می دهد.

The lightning flash density (Ng)

این پارامتر بیانگر تعداد صاعقه هایی است که در هر کیلومتر مربع در سال به زمین برخورد می کند. سوالی که احتمالا برایتان پیش آمده است این است که چگونه می توان تعداد صاعقه ها را بدست آورد؟ پاسخ این است که برای بدست آوردن مقدار پارامتر Ng می توان از نقشه های ایزوکرونیک استفاده کرد. متاسفانه در کشور ما تاکنون این نقشه ها تهیه نشده اند که البته برنامه تهیه آنها توسط دانشگاه بیرجند در دستور کار قرار گرفته است که امیدواریم به زودی نتایج آن در دسترس قرار گیرد. تا آن زمان می توان از نقشه های جهانی بدین منظور استفاده کرد که قطعا با جستجوی ساده می توانید آنها را بیابید. با استفاده از این نقشه ها و با شمارش تعداد روزهای طوفانی همراه با صاعقه می توان اعداد بدست آمده را در جداول استاندارد BS6651 قرار داده و مقدار پارامتر Ng را تخمین زد. مطالعه مقاله زیر در مورد این پارامتر و تاثیر آن پیشنهاد می گردد.

چندین عامل در محاسبه پارامترهای فوق دخیل هستند که در این قسمت به صورت موردی به آنها اشاره می گردد. این عوامل عبازتند از:

• نوع سازه
• موقعیت قرارگیری آن
• محتوای داخل سازه
• کاربری سازه
• پی آمد اصابت صاعقه
• مقدار طول، عرض و ارتفاع سازه
• پارامتر Ng و …

بررسی کامل و دقیق تر فرمول های محاسباتی مربوط به این مرحله از حوصله این بحث خارج است. جهت دستیابی به اطلاعات بیشتر به مراجع استانداردهای ذکر شده مراجعه نمایید.

مرحله سوم- تعیین سطوح حفاظتی

پس از محاسبات ذکر شده میزان سطح حفاظتی مورد نیاز برای سازه مورد نظر بدست می آید. اگر مقدار پارامتر Nd بیشتز از مقدار پارامتر Nc باشد، بیانگر این واقعیت است که برای سازه مورد مطالعه بایستی سیستم حفاظتی صاعقه گیر نصب گردد و با استفاده از فرمول های محاسباتی ذکر شده در استانداردهای بین المللی یاده شده می توان سطح حفاظتی موردنیاز را نیز بدست آورد. واضح است که سطح حفاظتی بدست آمده در این مرحله در انتخاب صاعقه گیر ساختمان مناسب فاکتور مهمی می باشد.

مرحله چهارم- اجرای سیستم ارتینگ و همبندی

در مورد این مرحله از نصب صاعقه گیر و نحوه اجرای آن در مقاله مربوط به اجرا و تست چاه ارت و همچنین مقاله همبندی به طور مفصل صحبت کرده ایم.

مرحله پنجم- نصب واحد جذب و یا همان صاعقه گیر

در این مرحله نصب صاعقه گیر با توجه به دستورالعمل فنی آن انجام می گیرد. یادآوری می گردد که مدل مناسب صاعقه گیر و میزان شعاع پوششی آن با توجه به نتایج مرحله سوم انتخاب می گردد.

مرحله ششم- نصب هادی های نزولی

پس از نصب صاعقه گیر ساختمان، آن را توسط یک یا چند هادی نزولی به سیستم ارتینگ اجرا شده در مرحله چهارم متصل می کنیم. به هادی های نزولی اصطلاحا هادی های میانی نیز گفته می شود. جنس این هادی ها از انواع تسمه و یا سیم های مسی بافته شده با حداقل سطح مقطع 50 میلی متر مربع انتخاب می گردد. البته در مورد صاعقه گیر ساختمان سطح مقطع 50 میلی متر مربع کفایت می کند، ولی جهت نصب صاعقه گیر برای مصارف صنعتی از سیم های مسی با سطح مقطع بیشتر از 50 مانند 75، 90 و یا حتی 120 استفاده می گردد. تعداد هادی های مورد نیاز نیز با توجه به ارتفاع ساختمان مورد حفاظت تعیین می گردد که در استانداردهای NFC می توانید جداول آنها را بیابید.

ذکر این نکته ضروری است که به هنگام نصب هادی نزولی و اتصالات آن باید دقت زیادی کرد. وظیفه هادی ها تخلیه انرژی صاعقه می باشد و این امر باید به درستی انجام گیرد تا این انرژی خطرناک از مسیرهای نامناسب تخلیه نگردد. زیرا خطرات آن به مراتب بیشتر از خود صاعقه خواهد بود.

مرحله هفتم- نصب بست ها و کلمپ ها

در این مرحله هادی های نزولی در نطر گرفته شده در مرحله قبلی با استفاده از کلمپ ها یا بست ها به صاعقه گیر متصل می شوند. همان طور که در پاراگراف قبلی نیز اشاره کردیم، در اتصال آنها باید دقت زیادی به عمل آورد. جنس کلمپ ها نیز معمولا فولادی و یا گالوانیزه می باشند.

مرحله هشتم- نصب جعبه تست

نصب جعبه های تست بر روی تمامی هادی های نزولی اجباری می باشد. وظایف آنها انجام تست های سیستم و تست اتصال صحیح هادی نزولی به سیستم ارت می باشد. این جعبه ها در فاصله حدودا دو متری از سطح زمین نصب می شوند. توصیه می شود از جنس کامپوزیتی به جای فلزی استفاده گردد.

مرحله نهم- نصب شمارنده صاعقه گیر

شمارنده صاعقه گیر و یا همان کانتر تعداد صاعقه های عبوری از سیستم صاعقه گیر و ساعت و تاریخ وقوع آنها را ثبت می کند. این ابزار جهت بررسی صحت عملکرد این سیستم ضروری می باشد که در این مرحله در مستقیم ترین هادی نرولی و قبل از جعبه تست نصب می گردد.

مرحله دهم- همبندی سازه اطراف واحد جذب

مرحله یازدهم- نصب سرج ارستر در تابلو برق ها و تجهیزات الکترونیکی حساس

نکته ای که در انتهای مقاله صاعقه گیر ساختمان باید به آن اشاره کنیم این است که:

در ساختمان هایی که بیش از یک صاعقه گیر میله ای در پشت بام آنها نصب شده است و مانع با ارتفاع بیش از 1.5 متر در بین آنها وجود ندارد، باید تمامی صاعقه گیرها به یکدیگر متصل شوند.